پرورش زالو ,

زالوی پزشکی دارای بیش از ۲۴ نوع آنزیم داخل بزاق دهان خود است که، باعث بهبود انواع بیماری ها می‌شود، باید توجه داشت که هدف از زالو درمانی ورود همین آنزیم ها به بدن است و در وهله بعد خارج شدن خون.

زالوهای شرقی بهتر از زالو های غربی است، که نوع ایرانی بهترین نوع زالوی طبی شرقی است. وقتی یک زالوی آرواره دار میزبان خود را گاز می‌گیرد، مکنده خود را محکم به بدن او می‌چسباند و با آرواره های دندانه دار نیمه حلقوی، مانند اره کمی آن را می‌برد.

حدود 650 نوع زالو در علم جانورشناسی شناسایی شده اند. زالو ها انواع آبزی دارند که ممکن است در چشمه ساران، جویبارها، حوض ها، استخرها، مرداب ها، باتلاق ها و دریاچه ها زندگی کنند. از طرف دیگر می‌توانند از انواع دوزیستان یا خاکی باشند ولی از هر نوعی که باشند، به رطوبت وابسته اند و توزیع و انتشار آنها به میزان رطوبت زمین و هوا ارتباط دارند.

نقطه مشترک دیگر انواع زالو ها در خوی انگلی است. بعضی از زالوهای آبزی از کرم های خاکی و تخم قورباغه ها و انواع دیگری از زالوهای آبزی که قدرت مکندگی چندانی ندارند از کرم های خاکی، لارو و حشره و حتی لجن های آلی کف استخر تغذیه می‌کنند.

بعضی از آنها به حلزون ها حمله می‌کنند و بعضی دیگر که آرواره یا دندان ندارند و دارای قدرت گزش نیستند، به بریدگی هایی که خون تازه ای دارند و یا به دور جانورانی که تازه کشته شده اند و خون تازه ای از آنها جریان یافته است جمع می‌شوند. خون آشامی، صفت مشترک آنها است.

بعضی از انواع زالوهای خون آشام که خشکی زی هستند وارد مجاری بینی و سینوس ها می‌شوند و آن قدر خون می‌خورند و باد می‌کنند که راه فرار از این مجاری برای آنها باقی نمی‌ماند. زالوهای آبزی، انگل ماهی ها و لاک پشت ها می‌باشند و معمولا وقتی به میزبان خود می‌چسبند به سادگی او را رها نمی‌کنند. زالوی پزشکی نمونه ای از این زالو هاست.

معروفترین زالوها زالوی پزشکی یا medical leech نام دارد، طول بدن ۵ تا ۱۲ سانتیمتر است. رنگ آن زیتونی است که خط های طولی زرد رنگ دارد.

در زمان زالو درمانی (هیرودو تراپی) باید توجه داشت که حتماً از Hirudo medicinalis استفاده شود چون اگر از زالوهای متفرقه استفاده شود نه تنها اثر درمانی ندارد، بلکه ممکن است باعث مرگ نیز شود (زالویی سمی با نام علمی Limnatis nilotica باعث مسمومیت خیلی‌ها شده‌است). البته زالوهای سمی رنگ های تیره و سر بزرگ دارند و براحتی قابل تشخیص اند.

زالوی پزشکی دارای آنزیم های فراوانی در داخل دهان خود است، که همین آنزیم ها باعث بهبود انواع بیماریها می‌شود، باید توجه داشت که هدف از زالو درمانی ورود همین آنزیمها به بدن است و در وهله بعد خارج شدن خون.

بیش از ۲۴ نوع آنزیم داخل بزاق زالوی پزشکی است.

زالوی طبی به صورت بومی در دو قاره اروپا و آسیا زندگی می‌کند و در کشورهای چک, دانمارک, فرانسه, گرجستان, آلمان, یونان, مجارستان, ایران, هلند, نروژ, پرتقال, روسیه و... وجود دارد و زالوهای شرقی بهتر از زالو های غربی است. که نوع ایرانی بهترین نوع زالوی طبی شرقی است.

رنگ زالوی پزشکی متنوع است و غالبا زیتونی سیاه تا قهوه ای و یا حنایی مایل به سیاه بوده و نوارهایی به رنگ سبز زیتونی تا سبز در طول بدن انها کشیده شده است. زالوی پزشکی را می‌توان از روی دو خط نازک رنگارنگ روی پشت تشخیص داد, هاشیه پهلویی آنها (از سطح پشتی تا شکمی ) به رنگ زرد نارنجی است. شکم معمولا بسیار رنگارنگ است ولی ممکن است فقط یک رنگ داشته باشد.

زالو, زیر گونه ای به رنگ سبز دارد, که نوار طولی آن به رنگ حنایی است. نام علمی این جانور هیرودو اوفیسینالیس است. زول بدن زالو به 25 سانتیمتر نیز می‌رسد. ولی زالوهای بیش تر از 12 سانتیمتر کاربرد درمانی ندارند (و مورد نیاز نیست)

زالو های زیر برای درمان مناسبند:

• رنگ ماشی و کمی مایل به سبز که دو خط زرد زرنیخی در طول پشت دارند
• سرخ مایل به زرد
• جگری رنگ
• شبیه ملخ ریز
• شبیه دم موش
• زالوی باریک با سر کوچک
• زالوهای شکم قرمز بهتر از زالوهای پشت سبز هستند، به ویژه اگر از آبهای جاری صید شده باشند.
• زالوهایی به رنگ سبز زیتونی مایل به تیره با دو خط زرد روی کمر و شکمی با دو رنگ زرد و سبز زیتونی که گاها مایل به سیاه است و دارای سر کوچک اند، که در حالت جمع شده مایل به تیره اند.

بهترین زآلو ان است که شکل آن مثل دم موش, باریک, با سر کوچک و شکم سرخ و پشت سبز است (زیتونی یا ماشی یا کمی مایل به سیاه) و بهتر است از آب های پاکیزه صید شود و آب هایی که در آن قورباغه و یا گیاه آبزی باشد ارجحیت دارد.

البته زالو های مشکی و پر تحرک و سریع الحرکت و آن هایی که از آب صاف, خزه دار و قورباغه دار صید می‌شوند نیز خوب هستند. زالو های پرورشی نیز که سلامت آنها تایید شده باشند مناسب می‌باشند.

ویژگی زالوهای سمی:

بعضی از زالو ها سمی هستند هر زالویی که سر درشت و رنگ سرمه ای یا سبز دارد سمی است. همچنین زالوهایی که کرک های ریز و نرم دارند و شبیه مارماهیها هستند. و زالویی که خطوط لاجوردی دارد و رنگش بوقلمونی است سمی است.

برای نگهداری سالم زالوها باید آب محل زندگی آنها را یک روز در میان تعویض کرد، چون زالوها با ترشح مواد شیمیایی از جمله آمونیاک، اکسیژن آب را از بین برده و به تدریج خود نیز ضعیف شده و کارآیی خود را از دست می‌دهند و سرانجام پس از چند روز می‌میرند.

بهتر است از آب کلرینه استفاده نشود و به جای آن از آب مقطر یا آب بدون کلر استفاده نمود. قبل از جابه جایی می‌بایست دمای آب را کنترل کرده و از تغییر دمای ناگهانی آب تعویضی خودداری کرد. زالو ها به گرما حساسند و نباید دمای آب بیش از 10 درجه سانتی گراد باشد و یا در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار گیرند.

غیر از آب زالو را می‌توان در خاک مرطوب و تمیز، که در کیسه های نخی یا کتانی محصور شده باشد نگهداری کرد. درجه حرارت ایده آل برای زالوها 7 - 4 درجه سانتی گراد است.

بعضی از آنها هم از خون زالوهایی تغذیه می‌کنند که پس از حمله کشته شده اند.

  بنا به پیشنهاد دفتر نظارت بر « دستورالعمل اجرایی و ضوابط فنی بهداشتی تاسیس وبهره برداری مراکز تکثیر و پرورش زالو » بهداشت عمومی و به استناد قانون سازمان مصوب ١٣٥٠ و همچنین آئین نامه اجرایی نظارت بهداشتی دامپزشکی مصوب ١٣٩١ کمیسیون تحول اداری سازمان /٠٥/ ١٣٨٧ هیئت وزیران در خرداد ماه سال ١٣٩١ نگارش شد و در جلسه مورخ ١٠ /٩/١٣٩١ لازم الاجرا است.

ماده 1 - هدف : تعیین حداقل شرایط و ضوابط فنی بهداشتی و جانمایی تاسیسات مورد نیاز تکثیر و پرورش زالو است.

ماده 2 - دامنه کاربرد : این دستورالعمل در مورد مراکز تکثیر و پرورش زالو به منظور مصارف غیر خوراکی و طبی کاربرد دارد.

ماده 3 - مسئولیت اجراء : مسئولیت اجرای این دستورالعمل بر عهده اداره کل است و دفتر نظارت بر بهداشت عمومی سازمان مسئول نظارت بر حسن اجرای آن است.

٥- مسئول فنی بهداشتی : شخص واجد شرایطی که با اخذ پروانه مربوط از اداراه کل، وظیفه کنترل بهداشتی را در مراکز موضوع این دستورالعمل مطابق شرح وظایف ابلاغی از سوی سازمان بر عهده دارد.

٦- مخزن : هر نوع جایگاهی ( از جنس شیشه، فایبرگلاس و یا بتنی ) که قابلیت شستشو و ضدعفونی را دارا بوده و برای تکثیر و پرورش زالو استفاده می‌شود.

ماده 6 - محل و موقعیت مرکز باید دارای شرایط زیر باشد :

١- حوادث طبیعی مانند سیل آن را تهدید ننماید و در مسیر مسیل های شناخته شده نباشد.

٢- در مسیر قنات، چشمه های تامین آب شرب و مسیر آب شرب روستایی و شهری نباشد.

٣- به راه های ارتباطی جهت حمل ونقل دسترسی داشته باشد.

٤- امکان دسترسی به آب سالم و بهداشتی وجود داشته باشد.

ماده 7 - حداقل ظرفیت در هر سال ١٠٠٠٠٠ ( یکصد هزار ) قطعه بوده و حداکثر آن براساس امکانات و تجهیزات مندرج در این دستورالعمل محاسبه و تعیین می‌شود.

ماده 8 - مساحت زمین مورد نیاز حداقل باید دو برابر مساحت زیر بنای آن باشد.

ماده 9 - آب مورد استفاده ( آب شهری و یا آب چاه ) برای تکثیر و پرورش زالو، باید شرایط مندرج در جدول ١ را دارا باشد.

اگر کار پرورش زالو مدنظر شما باشد، شما بایستی لارو زالو یا همان بچه زالو را خریداری نمایید و‌ آنها را به مدت ۶ تا ٨ ماه طبق آموزش هایی که دیده اید نگهداری کنید و در طول اين مدت ٣ بار نیز غذادهی صورت گیرد. بعد از گذشت این مدت زمان، زالو ها به اندازه متوسط پزشکی رسیده و آماده عرضه به بازار است و می‌توان با سود تقریبی حداقل ۶۰ درصد زالو ها را فروخت.

در روش تکثیر زالو به جای لارو زالو، زالوی مولد و بالغ تهیه می‌شود، تکثیر با ضریب بین ۲۰تا ۶۰ انجام خواهد شد و بعد از به دنیا آمدن بچه زالو، بقیه مراحل مانند کار پرورش زالو است. در روش تکثیر زالو بعد از گذشت ۱۲ تا ١۴ ماه به سوددهی می‌رسید که میزان سود در تکثیر زالو به مراتب از حالت پرورش زالو بیشتر است. البته روش تلفیقی نیز امکان پذیر است بطوریکه بعضی از تولیدکنندگان هر دو روش تکثیر و پرورش زالو را بصورت ترکیبی و همزمان انجام می‌دهند.

بلوغ جنسی زالوی طبی (خانواده هیرودو ها ) بعد از گذشت 1-2 سال است. که البته درجه حرارت بالا (20 تا 29 درجه سانتی گراد) و تغذیه به موقع و مناسب.زالو ها را برای رسیرن به این شرایط کمک خواهد کرد و باعث رشد آنها خواهد شد..

جفت گیری زالو ها در دمای بالای 20 درجه در آب یا خشکی اتفاق خواهد افتاد که بعد از آن زالو ها در مدت یک تا نه ماه شروع به پیله گذاری میکنند که این فاصله بستگی به شرایط زیست زالو ها اعم از مقدار آب دما نور رطوبت آرامش زالو ها میزان استراحت و … تعیین خواهد شد.

در پرورش با تقسیم بندی استخر ها درجه بندی زاول ها بهتر انجام خواهد شد که در نتیجه انتخاب زالو های رشد یافته جهت تکثر راحتتر انجام خواهد شد و در تکثر زالو به صورت مصنوعی بدست آوردن تعداد زاد و ولد زالو ها کار سختی نخواهد بود.

و هزینه و سختی تغذیه نیز بسیار پایین خواهد آمد که این موارد با اجرای مدیریت بالا امکان پذیر خواهد است. پیله های اسفنجی تخم مرغی شکل که حدود 1-2 سانتی متر میباشند که این که این دیواره اسفنجی پیله باعث حفظ رطوبت است که مایع داخل تخم است.

در گذشته،‌ایرانیان زالوهای درمانی را از طبیعت به دست می‌آوردند. اما این مهم باعث شده که نسل زالوها در بیشتر نقاط کشور، منقرض شود، به همین دلیل کارآفرینان جوانی روی کار آمدند و طرح پرورش زالو را مطرح کردند. این مهم باعث شد تا افراد برای به دست آوردن زالو در طبیعت نروند. از این رو مزارع پرورش زالو، کرم‌های تولیدی خود را به مراکز درمانی، کارخانه‌های ساخت لوازم آرایشی و داروخانه‌ها به فروش می‌رسانند. مردم نیز می‌توانند به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

ارزشمند بودن زالو در مقابل نفت

شاید فکر کنید نفت یکی از ارزشمندترین مواد طبیعی است که می‌تواند وجود داشته باشد و کشورهایی که نفت دارند در بهترین موقعیت به سر می‌برند. اما اینطور نیست. امروزه بسیاری از کشورهای اروپایی و پیشرفته به این مهم پی بردند که «زالو» با یک بشکه نفت برابری می‌کند. از این رو سرمایه‌گذاری در آن می‌تواند از سوددهی بالایی برخوردار باشد.