پیش از آنکه زیپ لاین به شکل امروزی به وجود آید، زیپ وایِرها روی بروس بودند. آنها برای سال ها وسیله ای برای حمل و نقل در مناطق کوهستانی آلپ و هیمالیا به شمار میرفتند. در برخی مناطق دورافتاده چین مانند دره نوجیانگ (Nujiang) یا سالوین در استان یونان (Yunnan) این وسیله برای گذر از رودخانه استفاده میشد. به دلیل امنیت پایین و خطرات استفاده از زیپ وایر، آن را تا سال 2015 منسوخ و پل ها را جایگزینش کردند. البته هنوز هم در گوشه و کنار دنیا از این وسیله استفاده میشود و روستاهای دورافتاده و کوهستانی ماشین های کابلی (Cable Car) با ساختاری شبیه به زیپ وایرها را به کار گرفته اند.
منبعی برای مشخص کردن تاریخچه استفاده از زیپ لاین ها وجود ندارد اما برخی بر این باورند که زیست شناسان، استفاده از این وسیله را رایج کردند. آنها برای بررسی های بیشتر به دنبال راهی میگشتند که از گیاهان انبوه عبور کنند و به محیط های ناآشنا قدم بگذارند. میگویند در اینجا بود که زیپ لاین با الهام از همان ماشین های کابلی معلق و زیپ وایرها، شکل گرفت. محققان این وسیله را برای انتقال ابزار، غذا و ... در دره ها و رودخانه ها مورد استفاده قرار میدادند. براساس برخی گزارش ها، نیروهای استرالیایی از زیپ لاین ها برای حمل مهمات، مواد غذایی و ... در جنگ های نظامی استفاده میکردند.
کوهنوردان، روشی خاص برای عبور از مناطق صعب العبور به کار میبردند که عبور تیرولی نام داشت. این روش هنوز هم به شکلی امن تر و پیشرفته تر مورد استفاده قرار میگیرد. آنها دو نقطه بلند را انتخاب و نقاط را با طنابی مخصوص به هم متصل میکنند؛ سپس روی آن آویزان شده و از نقطه ای به نقطه دیگر سر میخورند. این روش سال های سال است که به کوهنوردان برای رسیدن به هدف شان کمک میکند.
اچ جی ولز (H.G. Wells) نویسنده داستان های تخیلی، در سال 1897 در رمان مرد نامرئی از چیزی شبیه به زیپ لاین یاد کرد. این وسیله در روستایی سرسبز قرار داشت و با یک قرقره کار میکرد. این درحالی بود که 100 سال پیش از انتشار این رمان، رابرت کادمن (Robert Cadman) به خاطر استفاده از چیزی شبیه زیپ لاین شناخته شد؛ او برای انجام کار مجبور بود از سازه ها و ساختمان ها بالا برود و برای این کار از طناب مخصوص استفاده میکرد. وی در حین کار به دلیل پاره شدن طنابش از بالای کلیسای سنت ماریا در انگلستان سقوط کرد و جان سپرد.
استفاده تفریحی از زیپ لاین برای اولین بار در دهه 1970 مورد توجه قرار گرفت و تورهایی در این زمینه برگزار شد. با وجود تمام ابهامات، میگویند این کارشناسان زیست شناسی بودند که استفاده تفریحی از زیپ لاین را کشف و علاقه طرفداران هیجان به آن را درک کردند. این وسیله به مرور گسترش پیدا کرد و به صورت تفریحی هیجانی درآمد و در دسترس افراد قرار گرفت.
مسافران بوسیله هارنس (تونیک صخره نوردى) و تسمه و کارابین به قرقره وصل مى شوند. قرقره روى سیم بکسل متصل بین دو نقطه قرار مى گیرد و مسافران در حالت معلق مسیر زیپ لاین را با سرعت طى میکنند. سرعت توسط مسافران قابل کنترل نیست و سرعت بستگى به اختلاف ارتفاع نقطه مبدا و مقصد دارد.از لحاظ ایمنی همه جوانب درنظر گرفته شده و لباس مخصوص(هارنس)، کارابین، دستکش و کلاه ایمنی به مسافران داده میشود.
مهمترین مسئله یافتن مکانی مناسب جهت احداث زیپ لاین است که هم دسترسی راحتی برای گردشگران داشته و هم از لحاظ جذابیت محیطی مناسب و هم مقدار مناسبی اختلاف سطح داشته باشد.
نکته بعدی ساخت سکوهای شروع و پایانی و در نهایت نصب سیم بکسل و لوازم حرکت، ایمنی و ترمز زیپ لاین است
در بسیاری از پروژه های زیپ لاین خصوصا زیپ لاین های طولانی و یا عبور کرده از یک مانع طبیعی مانند دریاچه و رودخانه مطمئنا یکی از کلیدی ترین پرسش ها نحوه برگشت مسافران به نقطه اغازین و یا یافتن راهی برای ترغیب گردشگران به بالا رفتن به بلندی برای استفاده از زیپ لاین است و گاها آرزوی داشتن حداقل یک سیستم شبیه تله کابین برای این منظورها استوینچ تله زیپ میتواند راه حلی مناسب برای شما باشد. شما میتوانید بروی سازه زیپ لاین خود و با فاصله حداقل 2 متر از سیم بکسل حمال زیپ لاین یک سیستم حمل افراد بروش معلق و با استفاده از موتور داشته باشید.
با داشتن این سیستم بروی سازه زیپ لاین خود مشکلات عدم رغبت مسافران را حل خواهید کرد سرعت در انتهای خط در زیپ لاین یکی از چالش های سرمایه گذاران و همچنین استفاده کنندگان از زیپ لاین است بدلیل انواع توجیهات فنی نمیتوان سرعت انتهایی خطوط زیپ لاین را سرعت بی خطر بدانیم. گاهی برای نگه داشتن و ترمز در انتهای خط از ابزار و وسایلی همچون استوپرهای فنری یا لاستیکی استفاده میگردد .سیستم مکانیزم ترمز ایمن دارای یک دستگاه دمپر یا اهسته ساز است که سرعت زیاد را به ارامی کم کرده و اجازه برخورد سریع را به انتهای خط میگیرد.
دستگاه دارای یک کابل لاستیکی بوده و مکانیزم آن کاملا شبیه نگه دارنده هواپیما بروی باندهای کوتاه است این دستگاه در انتهای خط و بروی ستون نصب گردیده و توقفی سریع و بی خطر را برای کاربر خواهد داشت که از مهمترین پارامترها در درآمد زایی خط زیپ لاین، تعداد استفاده مشتریان در واحد زمان است. بطوری که در روزهای اوج مشتری بدلیل کم بودن تجهیزاتی مانند رولر ( ترولی ) و هارنس مشتریان باید تا رسیدن تجهیزات از انتهای خط به ابتدای مسیر زمانی را در انتظار بمانند که شاهد کم شدن مشتریان خواهیم بود.
یا برای جبران این نقیصه از تعداد زیادی تجهیز استفاده نماییم که فقط مناسب روزهای پیک مصرف بوده و هزینه سرباری را برای سرمایه گذار ایجاد میکند و با فرض انجام این کار دشواری برگردان تجهیزات توسط نیروی انسانی و وسیله نقلیه در جای خود همچنان پا برجاست راه دیگر استفاده از یک دستگاه وینچ دو سیمه رفت و برگشتی است. با استفاده از این وینچ یک لاین مجزا مخصوص تجهیزات خواهید داشت که میتوانید تجهیزات انتهای خط را بدون از دست دادن زمان جهت سایر مشتریان به سکوی شروع برگردانید و از زمان و نیروی انسانی و همچنین استفاده از وسیله نقلیه جهت برگرداندن تجهیزات جلوگیری نمایید ترولی زیپ لاین (Trollye zipline) مهمترین وسیله در یک زیپ لاین است. این وسیله که به اسم رولر یا قرقره در بین کابران شناخته میشود از اجزای ساده و مهمی ساخته شده که ایمنی استفاده کننده را تضمین میکند این وسیله دارای دستگیره لاستیکی برای استفاده کاربر، قرقره های فلزی ضد سایش، بدنه فلزی مقاوم با پوشش ضد خوردگی میباشند.
ابزار مورد استفاده در زیپ لاین شامل ترولی یا قرقره، هارنس تمام تنه (تونیکهای مخصوص صخره نوردی) و سیم بکسل یا سیم فولادی ضد زنگ میشود.
ترولی متشکل از چند چرخ و قرقره برای قرار گرفتن روی سیم فولادی مسیر و کم کردن اصطکاک حرکتی است. هارنس بهوسیله تسمههای محکم و مخصوصی به ترولی وصل میشود و امنیت شما را در مسیر تامین میکند. ترمزها کاملا اتوماتیک هستند؛ اما در بعضی زیپلاینها برای جلوگیری از ترس احتمالی و هیجان بالا در بعضی افراد ترمز دستی تعبیه شده است که در صورت استفاده، فرد در میانه راه متوقف میشود. برای ثابت کردن دو سر سیم فولادی مسیر، از سازه های بزرگ استفاده میکنند. در هنگام پوشیدن هاربس و آماده حرکت شدن، پوشیدن دستکش و کلاه ایمنی را فراموش نکنید.
چهار مدل مختلف برای زیپ لاین طراحی شده است:
حالت اول: مدل معمول و متداول زیپ لاین که با پوشیدن جلیقه هارنس یا نشستن روی صندلی و بستن کمربندهای ایمنی مسیر را طی میکنید.
حالت دوم: در این حالت شما از ناحیه کمر به تسمهها وصل میشوید و در طول مسیر دست و پای شما آزاد هستند.
حالت سوم: این حالت که به مدل آنجل معروف است حالتی شبیه به پرواز کردن در شما ایجاد میکند و طرفداران زیادی دارد. در این حالت کمر و پاهای شما به تسمهها متصل هستند و شما مسیر را با حالتی شبیه پرواز کردن طی میکنید.
حالت چهارم: در این وضعیت شما مانند پرش بانجی تنها در مچ پاهایتان اتصال دارید. این حالت برای همه مناسب نیست و هیجان بسیار بالایی دارد.
البته امروزه زیپ لاین با دوچرخه و زیپ لاین در مسیر ریلی نیز در بسیاری نقاط جهان و ایران ایجاد شدهاند، که طرفداران زیادی نیز دارند.
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بصورت دوره ای تجهیزات سیستم زیپ لاین را مورد بازرسی قرار میدهد تا از ایمن بودن ان برای مسافران اطمینان حاصل کند در زیر چند استاندارد در مورد تجهیزات زیپ لاین اورده شده است.
متداول ترین طبقه بندی و دسته بندی در فعالیتهای اقتصادی همان تقسیم بندی ایسیک است. که عبارتند از: طبقه بندی و دسته بندی استاندارد بین المللی فعالیتهای اقتصادی .لازم بذکر است که، کد ایسیک زیپ لاین : 3694512357 است.
الف) اطلاعات میزان ارائه تولیدات در ضریب نقطه سربسر :
رديف | عنوان شاخص اطلاعاتی | ميزان | واحد |
1 | ضریب ميزان ارائه خدمات در نقطه سربسر | 29 | درصد |
ب ) اطلاعات مالي و اقتصادی طرح :
رديف | عنوان شاخص اطلاعاتي | ميزان | واحد |
1 | میزان سرمایه کل مورد نیاز اجرای طرح | 39,119 | میلیون ریال |
2 | میزان سرمایه ثابت | 34,292 | میلیون ریال |
3 | میزان سرمایه در گردش | 4,826 | میلیون ریال |
4 | نرخ برگشت سرمایه | 47 | درصد |
5 | مدت زمان برگشت سرمایه | 2 | سال |
6 | سود خالص | 18,348 | میلیون ریال |
7 | سود ناخالص | 39,900 | میلیون ریال |
8 | هزینه خرید مواد اولیه | 12,600 | میلیون ریال |
9 | هزینه های عملیاتی سالانه مورد نیاز طرح | 14,979 | میلیون ریال |
10 | ارزش افزوده خالص طرح | 35,066 | میلیون ریال |
11 | ارزش افزوده ناخالص طرح | 36,927 | میلیون ریال |
12 | هزینه های نگهداری و تعمیرات (نت) سالانه طرح | 610 | میلیون ریال |
13 | هزینه های استهلاک طرح | 1,525 | میلیون ريال |
14 | سرمایه مورد نیاز جهت تامین ابنیه | 8,715 | میلیون ریال |
15 | سرمایه مورد نیاز خرید تجهیزات | 20,078 | میلیون ریال |
16 | هزینه های متغیر طرح | 18,492 | میلیون ریال |
17 | سرمایه مورد نیاز تامین وسایل حمل و نقل شهری | 0 | میلیون ریال |
18 | ارزش خدمات ارائه شده سالانه طرح | 52,500 | میلیون ریال |
19 | هزینه های ثابت طرح | 9,718 | میلیون ریال |
20 | تعداد پرسنل ستادی و اجرایی مورد نیاز اجرای طرح | 10 | نفر |
21 | هزینه های قبل از بهره برداری طرح | 336 | میلیون ریال |
22 | هزینه های حاملهای انرژی و ارتباطات (سوخت، آب شرب ،تلفن، برق و...) | 2,363 | میلیون ریال |
23 | میزان حقوق سالانه پرسنل ستادی و اجرایی طرح | 9,768 | میلیون ریال |
24 | نسبت افزوده ناخالص به ارزش کل خدمات ارائه سالانه | 70 | درصد |
25 | نسبت افزوده خالص به کل خدمات ارائه سالانه | 67 | درصد |
26 | نسبت افزوده خالص به سرمایه گذاری کل | 90 | درصد |
27 | سرانه سرمایه ثابت | 3,429 | میلیون ریال |
28 | سرانه سرمایه گذاری کل | 3,912 | میلیون ریال |
29 | نسبت سود خالص به کل خدمات ارائه سالانه | 35 | درصد |
30 | سرانه ارزش کل خدمات ارائه سالانه | 5,250 | میلیون ریال |
31 | نسبت سود خالص به سرمایه ثابت | 12 | درصد |
32 | مقدار NPV | 28,681 | میلیون ریال |
33 | مقدار NPV/I | 36 | درصد |
34 | میزان IRR در حالت عادی | 65 | درصد |
35 | میزان IRR در حالت بدبینانه | 36 | درصد |
دفتر مرکزی : تهران - میدان آرژانتین- بلواربیهقی- کوچه 14 شرقی - پلاک 18 | تلفن تماس : 09120474369 | tojihinew@gmail.com