احذاث باغ لیموترش ,

کاشت لیمو عمانی به عنوان اولین رقم مرکبات اسیدي کشور از اهمیت اقتصادي بالایی برخوردار است و تولید آن در استان هاي جنوبی کشور نقش مهمی در اشتغال زایی و درآمد خانوار دارد. ایران در حال حاضر مقام اول را در تولید این محصول باغی در بین کشورهاي حوزه مدیترانه به خود اختصاص داده است. هم اکنون حدود چهل درصد بازار جهانی این محصول مربوط به ایران بوده و مناطق جیرفت و کهنوج در کرمان و بخش هایی در استان هاي سیستان و بلوچستان، هرمزگان و فارس از مراکز اصلی کشت این محصول در کشور محسوب می‌شوند. از طرفی گسترش بیماري فایتوپلاسمایی جاروک لیموترش که توانایی خشک کردن کامل درختان را در مدت کوتاهی دارد، تولید این محصول را با خطر جدي روبرو کرده است. بیماري جاروک لیموترش که براي نخستین بار در سال 1377 و در استان هرمزگان دیده شد، اقتصاد بیش از هفت هزار خانوار تولیدکننده این محصول را در شهرستان هاي رودان، میناب، حاجی آباد و بندرعباس با مخاطره مواجه کرده است. این بیماري تاکنون میلیاردها تومان خسارت به باغ هاي لیموترش استان هرمزگان خسارت وارد کرده به طوریکه از 19 هزار هکتار باغ هاي لیموترش این استان تاکنون حدود شش هزار هکتار آن بر اثر این بیماري نابود شده و بیش از 7200 هکتار آن نیز به این بیماري مبتلاست ولی علائم ظاهري دیده نمی‌شوند. وجود این بیماري باعث شده است که تولید لیموترش در کشور در 12سال گذشته 132 هزارتن کاهش داشته باشد. همچنین، با گذشت نزدیک به یک دهه از آلودگی باغ هاي لیموترش استان کرمان به بیماري جاروک، شاهد مرگ تدریجی بخش قابل توجهی از درختان این باغ ها بوده، به طوریکه تاکنون خسارت هنگفتی به کشاورزان تولیدکننده مرکبات استان کرمان وارد شده است. تمامی اطلاعات گویاي آن است که اگر با این بیماري برخورد جدي صورت نگیرد، در آینده نزدیک بخش اعظم باغ هاي لیموترش در مناطق جنوبی کشور با نابودي مواجه خواهد شد. بنابراین لازم است با عنایت به سطح گسترده زیر کشت لیموترش در این بخش از کشور و نیز با درنظرگرفتن اهمیت اقتصادي آن براي مردم منطقه، اجراي برنامه هاي مرتبط با مهار این بیماري و کاهش خسارت هاي ناشی از آن ضروري مد نظر قرار گیرد. این دستورالعمل در راستاي حفظ صنعت لیموترش در جنوب کشور و کاهش خسارت بیماري جاروک در مناطق آلوده، تهیه شده است.

لیمو ترش به دلیل تولید بالای محصول، قیمت بالا، سازگاری بالا با آب و هوا و خاکهای مناطق جنوبی، بازار مصرف خوب و کابرد در صنایع تبدیلی یکی از محصولاتی است که برای اشتغال زایی و درآمد زایی قابل توجه است. سهم جهانی ایران از تولید لیمو ترش 40 درصد است.

بیماری جاروک یکی از بیماری های ناشی از عامل فیتوپلاسمایی است که در کشورهای عربی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و فارس دیده شده است. این بیماری به دلیل سراسری بودن انتشار عامل بیماری قابل درمان نبوده و به دلیل روش انتقال با زنجرک یکی از خطرات صنعت لیمو ترش است. در کشت درختان لیمو باید حتما توجه شود در مناطق مستعد بیماری جاروک کاشته نشوند. در مناطقی که احتمال آلودگی وجود دارد از ارقام پرشین لایم یا لیمو سنگی (لیسبون) کاشته شود. همچنین برای افزایش مقاومت از پایه های نارنج و ولکامریانا که نسبت به جاروک مقاومت دارند کاشته شود. در انتخاب پایه ها دقت شود که پایه ها دارای استاندارد و گواهی سلامت باشند. هر گونه نشانه از بیماری ها و یا حشرات ناقل شناسایی و از بین بروند درختان بیمار سوزانده و علف های هرز جمع آوری و سوزانده شوند.

برای احداث باغ لیمو باید از دو عمق صفر تا 30 سانتی متری و 30 تا 60 سانتی متری برای آزمون خاک نمونه برداری انجام شود. اگر اسیدیته خاک و آب بیشتر از 7 بود و یا شوری آب و خاک بیش از 1.5 میلی موس بر سانتی متر بود کاشت درختان لیمو انجام نشود. بعد از انتخاب محل مناسب برای احداث باغ لیمو ترش باید خاک مرغوب تهیه کرد. برای این منظور ماسه رودخانه ای و کود پوسیده باغی با هم به نسبت های برابر مخلوط شود و در چاله ها ریخته شده و سپس نهال ها کاشته شوند. همچنین حتما زه کشی زمین به خوبی انجام شود. خاک محل احداث باید مخلوطی از ماسه رود خانه ای و کود پوسیده دامی و کودهایی که ذکر می‌شوند در حفره های ایجاد شده ریخته شوند. برای هر نهال حفره ای به قطر دهانه 80 تا 100 سانتی متر و عمق 50 تا 100 سانتی متر حفر شود. مخلوط خاک وکود گفته شده در پایین گودال ریخته شود و نهال طوری کاشته شود که طوقه بالای خاک قرار بگیرد.

در مراحل بعدی هرس باید طوری انجام شود که هر درخت 3 تا 6 شاخه اصلی با زاویه و فواصل مناسب داشته باشد. در سن 3 تا 4 سالگی شاخه های اضافه و در هم رفته را هرس کنید. فاصله مناسب برای درختان لیمو بین ردیف ها 5 تا 6 متر و ردیف ها در امتداد شمالی جنوبی باشند.

در کاشت نهال هاي لیمو باید دقت شود تا قبل از استقرار نهال در داخل گودال، ریشه ها به صورتی مختصر هرس شوند تا ضمن تحریک ریشه زایی، بخش هاي آسیب دیده ریشه نیز التیام پیدا کنند. هم چنین متناسب با هرس ریشه ها لازم است بخش هوایی نهال ها نیز هرس شوند. در مرحله بعدي هرس لازم است تعداد 3 تا 6 شاخه اصلی که در جهات مختلف پیرامون تنه بوده و فاصله خوبی از یکدیگر را دارا هستند، انتخاب و سایر انشعابات را حذف کرد. به این ترتیب، ساختاري قوي براي درخت پایه گذاري می‌شود. علاوه بر آنچه که ذکر شد، باید در سنین 3 تا 4 سالگی ضمن بررسی مجددي که براي انتخاب شاخه هاي اصلی درخت می‌شود، با اجراي هرسی سبک، شاخه هایی را که خیلی به هم نزدیک و یا درهم فرو رفته اند حذف کرد. بدیهی است که این هرس نباید موجب تحریک رشد رویشی درخت جوان شود. هرس درختان لیموترش در سال هاي بعد تنها محدود به حذف شاخه هاي نرک، چوب هاي خشک و انشعابات مزاحم در بخش داخلی تاج خواهد بود. مناسب ترین فاصله کاشت درختان لیمو برابر 5 در 6 متر بوده و بهتر است که ردیف ها در امتداد شمالی جنوبی باشند. مستقر کردن قیم هایی با ارتفاع متناسب با نهال در داخل چاله و هم زمان با کاشت نهال ها یکی از عملیات مراقبتی است که به تولید درختانی خوش فرم و با تنه اي صاف کمک می‌کند.

محلول پاشی درختان لیمو در فاصله زمانی بهار تا اواخر اردیبهشت، به دفعات سه الی چهار بار در سال، به وسیله محلول حاوي مس، روي، منگنز و آهن براي 5-4سال اول مفید است. تغذیه برگی عناصر میکرو در زمانی که برگ هاي جست هاي بهاره، تابستانه وپاییزه جوان باشند به گونه­اي که دو سوم برگها کاملاً توسعه یافته اما قبل از بلوغ کامل می‌باشند، قابل توصیه است. به هرحال، محلول­پاشی­ها بایستی بیشتر در زمان جست هاي بهاره انجام شود. مناسبترین زمان محلولپاشی قبل از ساعت 9 صبح و یا بعد از ساعت 6 عصر است. بهترین شرایط آب وهوایی براي محلولپاشی زمانی است که دماي هوا 18 درجه سانتیگراد، سرعت وزش باد کم (حداکثر سرعت وزش باد 8 کیلومتر بر ساعت)، رطوبت نسبی هوا بالا (بیشتر از 70 درصد) باشد.در ضمن کم بودن احتمال بارندگی در 24-48ساعت بعد از محلولپاشی نیز اهمیت ویژه ایی دارد.

محلول پاشی در زمانی که گیاه نیاز به آبیاري ندارد (چند روز پس از آبیاري) باید انجام شود. علاوه براین، توصیه میشود پس از محلول­پاشی باغ آبیاري شود. از آنجا که اغلب روزنه­هاي مرکبات در سطح زیرین برگ قرار دارند، لذا توصیه می‌شود محلولپاشی به طور کامل انجام شود. دامنه اسیدیته محلول نیز باید کنترل شود (بین 8-6) براي افزایش جذب محلول از طریق روزنه­هاي برگ توصیه میشود مویان با غلظت 5/0در هزار به محلول اضافه شود. توجه گرددکه از سمپاشی براي محلول­پاشی استفاده شود که توان پودر کردن محلول را داشته باشد. لازم به ذکر است که محلول پاشی باید حداقل با فاصله ي دوهفته اي انجام شود تا درخت فرصت کافی براي سوخت وساز عناصر غذایی و مقابله با تنش هاي اسمزي اضافه شده را داشته باشد.

توصیه : براي رشد بهتر نهال ها تا سن باروري محلول پاشی هاي زیرانجام شود:

• محلول پاشی سولفات آهن، منگنز و روي جمعا با غلظت دو در هزار در زمان خنکی هوا و در سه مرحله از اوایل دوره رشد (اواخرزمستان) شروع و در قبل از شروع گرما در اواخر بهار پایان پذیرد. هریک از نمک هاي سولفات آهن، روي یا منگنز را به تنهایی می‌توان حداکثر با غلظت دو در هزار محلول پاشی کرد. در صورت آمیختن چندین کود یا کود مربوطه با سموم، از قابلیت اختلاط آنها مطمئن بوده و از بروز رسوب درتانک جلوگیري شود. به طور کلی بهتر است براي هر نوع محلولپاشی، محلول را در ظرف دیگري درست کرده و پس از گذراندن از صافی مورد استفاده قرار گیرد.
• محلول پاشی نیترات کلسیم با غلظت دو درهزاردر زمان خنکی هوا توصیه می‌شود (زمان محلول پاشی مشابه بند فوق الذکر است).

تذکر 3-رخداد کمبود آهن تحت شرایط قلیائی و اسیدیته بالا بسیار محتمل است. با کاربرد دوره اي کلات هاي آهن مناسب براي خاک ها با اسیدیته بالا در بهار، می‌توان کمبود آهن را جبران کرد. درصورت مشاهده زردبرگی (کلروزآهن) ازکلات آهنEDDHA(6 درصد)هر بار به میزان 20 تا 30 گرم براي هر درخت(دو یا سه بار در سال) استفاده شود.

تذکر 4-استفاده از انواع کلات هاي محلول پاشی آهن، منگنز، روي و مس تجاري به شرط اثربخشی و معتبربودن شرکت سازنده و طبق دستورالعمل کاربردي مجاز است.