احداث جایگاه سوخت سه منظوره ,

نصب نخستین پمپ بنزین جهان:

14 شهریور ۱۲۶۴ نخستین پمپ بنزین جهان در ایندیانای آمریکا نصب شد تا آن زمان بنزین در ظرف (حلبی) فروخته می‌شد.

اولین پمپ بنزین ایران

«اولین پمپ بنزین تهران (اوایل دهه 1280) در خیابان اعیان نشین امیریه و در چهارراه گمرک ساخته و افتتاح شد. انتخاب این مکان برای احداث پمپ بنزین، بیشتر به دلیل سکونت رجال مملکتی در این محله بود. دومین پمپ بنزین در خیابان بوذرجمهری، ایستگاه درخوانگاه، سومی در خیابان سعدی، دروازه دولت، چهارمی میدان بهارستان، مقابل مطبعه (چاپخانه) مجلس و پنجمی در خیابان سی متری نظامی (کارگر فعلی) نزدیک چهارراه لشگر بود. به همین ترتیب تا سال 1330 تعداد 10 پمپ در تهران مشغول به کار شد و شرکت نفت اقدام به شماره گذاری آنها کرد» (تاریخچه اتومبیل در ایران، حسینی، عباس، 1389) همچنین نخستین بنزین خانه آبادان که در دوره پهلوی اول ساخته شده، سال گذشته به عنوان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

این پمپ بنزین کشور، سال 1306 شمسی در آبادان بنا شده است و طبق موافقت سازمان میراث فرهنگی کشور؛ اول خردادماه سال جاری به ثبت ملی رسید. نخستین بنزین خانه آبادان که در سال 1306 شمسی در مرکز شهر توسط کمپانی بریتیش پترولیوم احداث شده بود ابتدا به منظور توزیع و فروش نفت سفید مورد استفاده قرار گرفت سپس حلب های پر شده از مواد نفتی در آن به فروش می‌رسید که با گذشت زمان و با ورود اتومبیل به پمپ بنزین تبدیل شد.

تعریف :

جایگاه سوخت یا پمپ بنزین محلی است که سوخت و روان سازها را برای خودروها عرضه می‌کند. در کشورها و زبان های مختلف به اسامی گوناگون مثل پمپ بنزین، پمپ گاز، ایستگاه گاز یا ایستگاه سرویس نامیده می‌شود.

بیشترین محصول عرضه شده در جایگاه سوخت، بنزین است ولی به تدریج سوخت های دیگر مثل نفت چراغ، سوخت دیزل، سی ان جی، هیدروژن فشرده،هیدروژن مایع، سوخت اتانول و انرژی برقی نیز اضافه شده است. سازه اکثر جایگاه ها شبیه به هم است و معمولاً مخزن در زیر زمین قرار دارد و سوخت به دستگاه تحویل دهنده پمپ می‌شود، مخزن بوسیله کامیون باری مخزنی پُر می‌گردد. بعضی جایگاه ها بنا به اقتضای کاربرد آن در بنادر ساخته شده اند که از آنها برای سوخت رسانی به قایق های موتوری استفاده می‌شود.

تنها مزیتی که باعث فروش بیشتر محصول می‌شود، احداث جایگاه در مکان ایده آل است.

دمای بنزین برای تحویل به جایگاه داران باید 60 درجه فارنهایت باشد اما بنزینی که تحویل داده می‌شود گاهی به 98 تا 100 درجه فارنهایت نیز می‌رسد. این امر موجب می‌شود تا بنزین هنگام انتقال به مخزن جایگاه که زیر زمین قرار دارد و سرد است منقبض شود و بدون هیچ تبخیری، بنزین کاهش حجم خواهد داشت.

میزان کسری سوخت به دلیل حرارت بالای آن در هنگام تحویل دهی به جایگاه داران چقدر است؟

میزان کسری سوخت در هر هزار لیتر بین 6 تا 11 لیتر متغیر است. بر اساس عرف جهانی فرآورده باید 72 ساعت در مخازن انبار های شرکت نفت استراحت داشته باشد تا گاز و گرما فرآورده مرتفع شود و سپس فرآورده توزیع شود.

کارمزد جایگاه های سوخت:

  حداکثر کارمزدی که به جایگاه داران با درجه ممتاز پرداخت می‌شود 5/3 درصد است. به جایگاه دارانی که درجه پایین تری قرار دارند کارمزد 2 درصد و یا کمتر از آن پرداخت می‌شود، این رقم برای معدود جایگاه هایی که فروش بالاتر از 80 هزار لیتر دارند به صرفه است اما برای 70 درصد از جایگاه ها که فروش کمتر از 20 هزار لیتر در روز دارند این رقم بی تاثیر است.

به تازگی مدیر عامل شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران در مصاحبه با خبرگزاری ها از تغییر نحوه محاسبه کارمزد جایگاه داران سوخت خبر داد و گفت: با شیوه جدید جایگاه داران حق العمل خود را هنگام عرضه فرآورده بصورت مستقیم از مردم دریافت می‌کنند.

محمدرضا موسوی خواه با بیان اینکه سالیان طولانی شرکت پخش فرآورده های نفتی درگیر پرداخت کارمزد به جایگاه داران بود گفت: با تلاش های وزارت نفت و سازمان برنامه و بودجه امسال در آیین نامه تبصره 14 قانون بودجه مصوبه ای گنجانده شده است که بر اساس آن از این پس شاهد پرداخت حق العمل جایگاه داران به صورت مستقیم از جانب مصرف کنندگان خواهیم بود.

وی در توضیح بیشتر این مسئله گفت: در حال حاضر بیش از سه هزار و 600 جایگاه سوخت در کشور فعال است که تاکنون کارمزد آنها با توجه به مبادی تامین سوخت، پراکندگی جغرافیایی و سطح جایگاه محاسبه و پرداخت می‌شد که این مسئله چه از نظر نیروی انسانی و چه از نظر عملیات حسابداری وقت و انرژی بسیاری از ما می‌گرفت.

مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران افزود: اما با شیوه جدید جایگاه داران حق العمل خود را هنگام عرضه فرآورده بصورت مستقیم از مردم دریافت خواهند کرد.

وی با بیان اینکه درحال حاضر، ماهانه بیش از 120 میلیارد تومان به عنوان کارمزد به جایگاه داران پرداخت می‌شود گفت: پیش از این ما فرآورده را با نرخ تکلیفی هر لیتر هزار تومان به جایگاه دار می‌فروختیم و مبلغ آن را وصول و به خزانه واریز می‌کردیم سپس بعد از حدود یک ماه دوباره به خزانه مراجعه و بودجه ای را برای پرداخت کارمزد جایگاه داران دریافت می‌کردیم و پس از محاسبات دقیق مالی، کارمزد جایگاه داران پرداخت می‌شد.

وی با بیان اینکه این شیوه بسیار هزینه بردار و وقت گیر بود گفت: ما برای پرداخت کارمزد جایگاه داران در هر دوره ناچار بودیم بیش از 3 هزار و 600 رقم چک، سند حسابداری و اسناد مالی صادر کنیم و از آنجایی که این اسناد باید مادام العمر نگهداری شود مشکلات متعددی را برای ما چه از لحاظ نیروی انسانی و چه از نظر نگهداری اسناد به وجود آورده بود.

موسوی خواه افزود: اما در شیوه جدید ما سوخت را با رقمی پایین تر از نرخ تکلیلفی -به عنوان مثال 960 تومان -به جایگاه دار می‌فروشیم و جایگاه دار فرآورده را با نرخ تکلیفی 1000 تومان به مصرف کنندگان عرضه کرده و بدین ترتیب تفاوت آن را که در این مثال 40 تومان می‌شود به عنوان کارمزد هنگام عرضه فرآورده به مردم دریافت می‌کند.

وی اجرای این طرح را بسیارمهم ارزیابی کرد و افزود: با این کار بخش مهمی از مشکلات مالی جایگاه داران برطرف شده و بخش عمده ای از محاسبات مالی ما نیز کاسته خواهد شد.

معرفی زمین مناسب به تشخیص شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، قرارگیری زمین معرفی شده در خیابان ها و معابر اصلی، امکان استفاده از خط لوله گاز ۲۵۰ پوند با قابلیت برداشت حداقل۱۵۰۰ متر مکعب در ساعت، امکان اخذ انشعاب برق تا ۴۰۰ کیلو وات، اخذ مجوزهای لازم از دستگاه های ذیربط برای کاربری زمین به عنوان جایگاه سوختگیری گاز طبیعی و توانایی خرید انشعابات برق، گاز و انجام عملیات ساختمانی جایگاه از جمله شرایط اولیه برای ساخت جایگاه سی .ان. جی است.

  در حال حاضر فروش و نصب تجهیزات سوخت رسانی سی.ان.جی CNG جایگاه های متوسط فقط برای مجتمع های دولتی و عمومی با هزینه متقاضی در دستور کار قرار گرفته است و متقاضیان می‌توانند جهت کسب اطلاع از استانداردها و شرایط فروش و نصب تجهیزات مورد نظر با مناطق شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران تماس حاصل کنند.

نکته:

• متقاضیان خرید جایگاه متوسط توجه داشته باشند که متناسب با تعداد خودرو ظرفیت این جایگاه ها از سوخت گیری ۲۰ خودرو تا سوخت گیری ۴۰۰ خودرو در شبانه روز متغیر است و متناسب با تعداد خودرو قابل سوختگیری و ظرفیت تجهیزات انشعابات لازم محاسبه می‌شود.
• تجهیزات مورد نظر باید در فضای باز (Out door) نصب شود و نصب تجهیزات در فضای بسته و مسقف ممنوع است.
• مسئولیت سوخت گیری در این جایگاه ها بر عهده متقاضی است و لازم است کلیه خودروهای گاز سوز مورد استفاده دارای برچسب بازدید سالیانه باشند.

ایران توانسته تا ۷۰ درصد در صنعت سی.ان.جی به خودکفایی برسد.

انواع جایگاه و ابعاد زمین مورد نیاز احداث جایگاه

۱. جایگاه تک سکو بنزین با ابعاد (۷ در ۸) (۱۰ در ۶) (۱۶ در ۵/۹) مترمربع، جهت عرضه بنزین در شهرهای بزرگ که مشکل کمبود زمین یا گرانی زمین وجود دارد و همچنین برای احداث در پارکینگها، مجتمع های بزرگ مسکونی، اداری، صنعتی به صورت عرضه در اتاقک

۲. جایگاه تک سکو بنزین، حداقل بر ۲۲ متر و حداقل عمق ۱۱ متر

۳. جایگاه ۲ سکو بنزین، حداقل بر ۲۲ متر و حداقل عمق ۱۶ متر

۴. جایگاه ۳ سکو بنزین، حداقل بر ۳۰ متر و حداقل عمق ۳۰ متر

۵. جایگاه ۲ فرآورده ۲ سکویی، حداقل بر ۴۰ متر و حداقل عمق ۲۵ متر

۶. جایگاه ۲ فرآورده ۳ سکویی، حداقل بر ۴۰ متر و حداقل عمق ۴۰ متر

۷. جایگاه ۲ فرآورده ۴ سکویی، حداقل بر ۴۰ متر و حداقل عمق ۶۰ متر

1. ترجیحاً زمین پیشنهادی از مراکزی که با کار گرم (جوشکاری، نانوائی و …) مرتبط هستند، فاصله مناسب داشته باشد.
2.  خیابان دسترسی به جایگاه قابلیت مانور نفتکش را داشته باشد. حریم برق فشار قوی (دکل – پست) لوله های انتقال گاز و خطوط راه آهن رعایت شده باشد.
3. زمین نبایستی در حریم رودخانه – مسیل باشد.
4.  طراحی جایگاه بایستی تحت نظارت و مسئولیت مهندسی مشاور مورد تائید سازمان نظام مهندسی و یا سایر دستگاه های ذیربط انجام شود.
5.  لازم است کلیه نقشه های تهیه شده توسط مشاور، به لحاظ مراعات تمامی استانداردهای تاسیسات نفتی، به تائید مهندس منطقه و واحد HSE منطقه رسانیده شود.

۱. عرضه بنزین در سکوهای مجاور دفتر و عرضه نفتگاز در سکوهای مجاور خیابان (جاده)، مدنظر قرار گیرد.

۲. به منظور فرار سریع نفتکش در زمان حریق، محل تخلیه در خروجی جایگاه در نظر گرفته شود.

۳. فاصله بین دو سکو، حداقل ۶ متر در نظر گرفته شود.

۴. پیش بینی تلمبه مخصوص عرضه بنزین به موتور سیکلت ها، به صورت مجزا، در صورت امکان

۵. طراحی جایگاه، به ویژه نمای داخلی و خارجی ساختمان، متناسب با شرایط اقلیمی و فرهنگی هر منطقه اجرا شود.

۶. تهیه و نصب ژنراتور برق اضطراری، مجهز به سیستم راه انداز اتوماتیک الزامی است.

۷. اجرای طرح کف پخش کن اتوماتیک با سنسورهای مربوطه، جهت سایبان تلمبه ها، روی حوضچه مخازن و محل تخلیه یا طرح های مناسب جایگزین دیگر برای اعلام و اطفاء حریق

۸. نصب سیستم سطح و دماسنج هوشمند و سیستم جلوگیری از سرریز مخازن الزامی است.

۹. مخازن زیرزمینی جایگاه میبایستی حداقل با ظرفیت ۴۵۰۰۰ لیتر ساخته و نصب شوند. (حدود ۵/۱ برابر بالاترین ظرفیت نفتکش های موجود)

۱۰. ارتفاع سکوهای بنزین ۱۰ سانتی متر به همراه پیش بینی گارد مناسب جهت تلمبه ها

۱۱. رعایت مقررات آئین نامه ۲۸۰۰ جهت مقاوم سازی در تاسیسات و ابنیه، در برابر زلزله الزامی است و همچنین رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان در کلیه ابنیه جایگاه

۱۲. تفکیک و محصور نمودن محوطه مخازن از سایر تاسیسات و قسمت های جایگاه

۱۳. پیش بینی سیستم هوشمند حفاظت الکترونیکی با نصب دوربین های مدار بسته