کارخانه فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی به ظرفیت 200 تن ,

  بعضی شغل ها قبل از آن که نیازمند پول باشد، دانش و مهارت می‌خواهد و البته قدري همت؛ تولیدگیاهان دارویی از این دسته مشاغل است؛ یعنی شغلی که با وجود یک کاربر ماهر برپا می‌شود و به سوددهی می‌رسد. کاربر گیاهان دارویی، کسی است که از عهده تهیه، نگهداري، فروش و راهنمایی مصرف آنها برمی آید و اطلاعات جامعی نسبت به گیاهان دارویی پرمصرف دارد.

کشور ما ذخایري غنی از گیاهان دارویی دارد که می‌تواند منبع درآمدي مطمئن و پایدار براي بخش قابل توجهی از مردم باشد. در ایران بیش از 7000 گونه گیاه دارویی وجود دارد که زاییده وجود 11 اقلیم از 13 اقلیم جهانی در کشورمان است، اما این استعداد طبیعی تاکنون به درستی مورد استفاده قرار نگرفته، چون صنایع تبدیلی و تکمیلی به ویژه صنایع گیاهان دارویی در کشور ما آن طور که باید، رشد نکرده است. این در حالی است که در دنیاي پیشرفته امروز، گیاهان دارویی منبع درآمد باارزشی هستند که اگر قرار باشد ما هم در این عرصه رقابتی قرار بگیریم، باید از روش هاي سنتی، که قابلیت رقابت را از محصولات ما در بازارهاي جهانی می‌گیرد، دست برداریم و به سمت فناوري هاي جدید برویم.

گیاهان دارویی کاربردهاي زیادي در دنیاي امروز دارد؛ این گیاهان به عنوان ماده نگهدارنده، طعم دهنده و عطردهنده طبیعی در صنایع غذایی، ماده معطر در صنایع و پیش ماده مورد نیاز بسیاري از صنایع شیمیایی مثل حشره کش ها به کار می‌روند، ضمن این که از آنها در تهیه انواع داروهاي پزشکی و دانش آروم اتراپی (عطر درمانی) نیز استفاده می‌شود.

گیاهان دارویی یعنی درآمد، کشورهاي جهان سوم بیشتر مواد خام می‌فروشند چون توان تولید مواد باارزش از مواد خام را ندارند، این مشکل کشور ما هم هست. با استخراج گیاهان دارویی، ارزش افزوده خوبی به دست می‌آید چون سود حاصل از فروش گیاهان دارویی ده­ها برابر بیشتر از فروش محصول خام است. این در حالی است که گیاهان دارویی خیلی بهتر از مواد خام نگهداري می‌شوند.

نگهداري مواد گیاهی خشک معمولاً کار دشواري است که به انبارهاي وسیع و کنترل دائمی دما و رطوبت نیاز دارد. این در شرایطی است که مراقبت از این گیاهان در برابر آفات و بیماري ها نیز دشواري هایی دارد؛ در حالی که اگر این گیاهان به دارو تبدیل شوند دیگر این مشکلات بروز نخواهد کرد. پس تولید گیاه دارویی، شغلی برد، برد است که همه حتی طبیعت از آن سود می‌برند. روش هاي استخراج گیاه دارویی باتوجه به نوع گیاه و کیفیت مورد نظر متفاوت است.

در صورتی که ساکن یکی از استان هاي خراسان رضوي، اصفهان، کرمان، همدان، تهران، البرز، سیستان و بلوچستان یا مرکزي هستید، امکان خوبی براي راه اندازي واحد گیاهان دارویی خواهید داشت و در کارگاه با گیاهان، دو محصول جانبی عرقیات و تفاله به دست خواهید آورید که شما را به سو ددهی خوبی می‌رساند.

دارو به عنوان یک اصل، عامل حیات و بقاي تمام موجودات عالم هستی است و بدون آن حیات مفهومی نخواهد داشت. انسان به دلیل دارا بودن قدرت تفکر توانسته در تمامی زمینه هاي زندگی و تامین نیازش برنامه ریزي نماید واوقات خود را براي حضور در مسابقه پیشرفت به گونه اي تنظیم نماید تا از امکانات ایجاد نموده حداکثر بهره برداري را به عمل آورد.

اما سرعت این پیشرفت به گونه اي است که روش هاي زندگی گذشته به صورت سنتی را به طور کامل متحول نموده به طوري که برگشت به روش هاي گذشته را غیرممکن ساخته است. این تغییرات به ویژه در زمینه تولید مواد دارویی چشمگیر بوده است این شیوه مصرف در اماکنی نظیر بیمارستان ها، درمانگاه ها، پادگان ها، اورژانس ها و... در سطح بسیار وسیع تري مشاهده می‌شود.

از نکات مثبت محل اجراي طرح کاهش هزینه جمع آوري و حمل و نقل مواد اولیه به کارگاه است، که شرایط مناسبی جهت رقابت با سایر فعالیت کنندگان در این عرصه فراهم می‌کند.

طرح با توجه به امکانات منطقه درصدد است با بهره مندي از مدیران متخصص در مسیر توسعه این صنعت همراه دیگر واحدهاي موجود در منطقه و سطح کشور با بهره مندي از امکانات موجود و ایجاد تنوع در عرضه محصولات و با حفظ کیفیت مناسب اقدام کند. توسعه این صنعت در منطقه علاوه بر بهبود بازار و اقتصاد استان می‌تواند در ایجاد اشتغال و به کار گیري نیروي انسانی در رده هاي مختلف موثر بوده و منطقه را به عنوان یک قطب اقتصادي در این زمینه مطرح کند. از مزایاي اقتصادي ایجاد طرح می‌توان به نکات زیر اشاره نمود:

• ایجاد اشتغال براي نیروي انسانی در رده هاي مختلف؛
• توسعه داروهاي گیاهی متناسب با مواد اولیه مورد نیاز و فروش تضمینی محصولات؛
• ساماندهی مراکز توزیع و پخش گیاهان دارویی؛
• جذب نیروي متخصص و جلوگیري از مهاجرت آنها به سایر استان ها؛
• همکاري با مراکز گردشگري و توریستی؛
• توسعه سیستم حمل و نقل و توزیع در منطقه.

در پایان برخی موارد مصرف و محل هاي مصرف ذکر شده اند: موارد مصرف محصولات در جدول زیر آمده که به مواردي از مصرف آنها اشاره دارد.

بسته بندي به عنوان یک ابزار کارآمد سال هاست که موردنظر کارشناسان علم بازاریابی قرار گرفته است. استفاده از انواع مختلف بسته بندي ضمن اینکه قابلیت نگهداري بهتري را به کالا می‌بخشد در کسب سهم بالاتري از بازار براي کالاي موردنظر نیز مؤثر است.

نظریه پردازان بازاریابی، دو نقش مهم براي بسته بندي متصور هستند که عبارتند از نقش چنان که از واژه به کار گرفته شده براي این نقش ها نیز بر نقش نخست به وجه نگهداري و دوام Protective و نقش Promotive می‌آید حاصل از بسته بندي و نقش دوم به جنبه آگاهی دهنده و پیش برنده بسته بندي اشاره دارد.

تغییر روش زندگی افراد جامعه و گرایش به زندگی ماشینی از یک سو و اشتغال بانوان در خارج از خانه از دیگرسو موجب پیدایش نیازهاي جدیدي گشته است که پیش از این توسط خود خانواده تامین می‌شد. استفاده از گیاهان دارویی از جمله این نیازهاي نو است.

با توجه به بازار تقاضاي گسترده داخلی براي انواع داروهاي گیاهی، خصوصاً نحوه عرضه آنها در داروخانه ها و عطاري ها، لزوم توجه بیشتر به بسته بندي این مواد به منظور افزایش سهولت دسترسی (عرضه) و نگهداري مشخص تر می‌شود.

چرا که بسته بندي گیاهان دارویی موجب کاهش ضایعات آن خواهدشد.

ضمن این که پرداختن به این موضوع داراي توجیه مناسب اقتصادي بوده و با اجراي این طرح، می‌توان بستر مناسبی را براي اشتغال نیروهاي ماهر و نیمه ماهر فراهم آوردکه با توجه به ماهیت گیاهان دارویی بانوان می‌توانند سهم به سزایی در آن داشته باشند.

گیاهان دارویی به عنوان یکی از شاخه­های کارآفرینی است که از بخش های مختلف زیر تشکیل شده است:

الف) کشت گیاهان دارویی

ب)آماده سازی شامل جمع آوری، سورت کردن و خشک کردن

ج) خشک کردن و بسته بندی

د) فرآوری گیاهان دارویی شامل عرقیات، اسانس و عصاره

ر) تولید داروهای گیاهی شامل قرص، کپسول، شربت و فرآورده های بهداشتی و آرایشی بر پایه عصاره­های گیاهی

ز) تولید دمنوش ها و نوشیدنی های گیاهی و رنگ های گیاهی مصرفی در صنایع غذایی

برای هریک، از شاخه های فوق می‌توان یک بسته کارآفرینی را تعریف نمود. در این بسته بیشتر بر روی موضوع خشيک کردن و فرآوری گیاهان دارویي متمرکز می‌شویم.

چون گیاهان دارویی به شکل فصلی کشت و تولید می‌شوند، در نتیجه برای استفاده در طول سال لازم است مورد فرآوری قرار گیرند که یکی از گام های موثر خشک کردن گیاهان دارویی است و پس از آن تولید فرآورده هایی مثل عرقیات، اسانس و عصاره است.

از طرفی توسعه و ترویج مصرف گیاهان دارویی لازم است تا از حالت سنتی که گیاهان به شکل پودر بوده و در عطاری ها مصرف می‌شود خارج گردد و به شکل داروهای شیمیایی درآید. برای این منظور لازم است که فرآورده هایی مثل اسانس، عرقیات و عصاره تولید شود تا محصولاتی مثل افشره، قرص، شربت و فرآورده های بهداشتی و آرایشی مثل کرم، پماد، لوسیون، شامپو، صابون و ... برپایه گیاهان دارویی تولید شوند.

البته عنوان بسته کارفرینی ارائه شده کلی است که می‌تواند برای هر گیاه دارویی و به طور تخصصی تعریف شود، مثل تولید فرآورده های مختلف از آویشن از قبیل اسانس، عرقیات و جداسازی تیمول از اسانس، عصاره و پودر عصاره و تولیدقرص، شربت، کرم و پماد و... است و یا تولید فرآوری از چای سبز که می‌تواندتولید عصاه، پودر عصاره، نوشابه گیاهی، قرص، کرم، پماد و... باشد.

بسیاری از واحدهای فرآوری پیشنهادی در این شاخه می‌تواند بخش عمده آن جدید باشد، ولی پیشنهاد کلی در این بسته کارآفرینی، یک بسته کامل و کلی است که می‌تواند به طور عام مورد استفاده برای فرآوری (توليد عرقیات، اسانس، عصاره، تغلیظ عصاره و پودر عصاره) قراردارد.

بازارهدف : بازار مصرف محصولات تولید شده در ابتدا برای تأمین نیازهای داخلی است و سپس صادرات آن به کشورهای خلیج و آسیای میانه و در ادامه به کشورهای اروپایی و آسیایی صورت می‌گیرد.

در مصارف داخلی نیز می‌توان بازار مصارف خانگی که محصولات ارائه شده در داروخانه ها و عطاری ها را اشاره نمود. و به شکل کلی به عنوان ماده اولیه برای مصرف در واحدهای تولیدی را نیز نام برد برای مثال اسانس ها برای واحدهای لبنی و عصاره ها و پودر عصاره به واحدهای داروهای گیاهی و مواد گیاهی خشک شده برای واحدهای فرآوری گیاهان دارویی مورد نظر هستند.

ابتدا طرح توجیه فنی و اقتصادی طرح پیشین تدوین شده و با داشتن اطلاعات کافی در مورد مشخصات فنی طرح از قبیل نیروی انسانی، مواد اولیه، سرمایه در گردش و سرمایه ثابت طرح شامل زمین، ساختمان، ماشين آلات، تأسیسات و

وسایل نقلیه و... که از طرح فوق استخراج می‌شود اقدام به کسب جواز تأسیس از صنایع جهادکشاورزی می‌گردد. در ادامه برای أخذ زمین و کسب مجوزات قانونی آن از قبیل مجوز آب، محیط زیست و اداره برق و... اقدامات لازم از سازمان های مربوطه صورت می‌گیرد. البته چنانچه محل احداث شهرک صنعتی باشد نیاز به اکثر مجوزات فوق نیست.

در ادامه برای أخذ تسهیلات توسط واحد اعتبارات، سازمان جهادکشاورزی، به بانک عامل معرفی می‌شود. و قبل از اقدام به قرار داد آن بایستی در زمینه وثیقه ها و مدارک و مستندات مود نیاز بانک اقدامات لازم صورت گیرد. پس از تصویب وام و پرداخت آن اقدام به خرید ماشین آلات و تأسیسات و نصب تأسیسات و ماشین آلات و اقدام به ساختمان سازی و نصب و راه اندازی واحد صنعتی می‌گردد.

بوجاری

در طبیعت مواد بسیاري براي سلامتی بدن مفید هستند که به توصیه پزشکان و محققان بهتر است آنها به صورت طبیعی مصرف شود. استفاده از میوه ها و سبزیجات به صورت طبیعی این امکان را براي ما به وجود می‌آورد که مواد به صورت کامل و بدون هیچ گونه تغییري وارد بدن شود. کار به اینجا تمام نمی‌شود چون در داخل برگ هاي خشک، سیخ هاي سبزي نیز وجود دارد که آنها را باید از برگ ها جدا کرد. در این مرحله به وسیله الک هایی متفاوت برگ را از سیخ ها جدا کرده و سبز را براي بسته بندي آماده می‌کنند.

بسته بندي

گیاه دارویی آماده به قسمت بسته بندي برده می‌شود و پس از کنترل کیفی و فرموله کردن آن در این واحد توسط چند دستگاه بسته بندي عمودي کار بسته بندي به صورت اتوماتیک داخل لفاف هاي چندلایه سلوفان انجام می‌شود. که بسته به نوع و اندازه محصول درخواستی آنها را بسته بندي می‌کنند.

دستگاه هاي بسته بندي

به طور منظم بعد از بسته بندي گیاهان دارویی داخل سلفون،‌ آنها را داخل کارتن می‌چینند و به انبار محصول آماده برده می‌شود. البته لازم به ذکر است که گاهی به دلیل درخواست زیاد محصولات گیاهان دارویی، این محصول به محض کارتن شدن مستقیم جهت بارگیري برده می‌شود و احتیاج به انبار کردن آن نیست.

این باعث خوشحالی است که سهم محصولات گیاهان دارویی در بازار داراي رتبه خوبی است و مشتریان زیادي چه در داخل و چه در خارج کشور از آن استفاده می‌کنند.

کاربردهاي گیاه دارویی

صنایع دارویی: در تولید قرص و شربت به کار می‌رود.

صنایع غذایی: در ساخت بیسکوئیت، نوشابه ها، شکلات، بستنی، آدامس و انواع شیرینی جات مصرف می‌شود.